Zo af en toe, of beter gezegd, zo heel af en toe duikt er een ons onbekende afbeelding op van de molens aan de Leidse Rijn. Deze foto, die we recent in handen kregen, is zo’n foto. Op de voorgrond zien we een grote halve ‘bol’ en op de achtergrond staat zaagmolen De Bijgeval. Tot 1909 stond De Bijgeval in het molenpark naast molen De Ster.
De grote halve ‘bol’ is ballon de Rotterdam die met stadsgas gevuld wordt en voor de allereerste keer het luchtruim zal gaan kiezen. Een paar vermogende Rotterdammers hebben geld geschonken om de aankoop van de ballon mogelijk te maken. Voor de vaart met de ballon is een loterij gehouden. De winnaar van de verloting mag met piloot P.J.P. v.d. Steur mee op deze eerste vaart die een uur en een kwartier zal duren en zal eindigen bij kamp Laren.
Volgens het Utrechtsch Nieuwsblad is het op 15 september 1908, de dag dat de foto is gemaakt “prachtig weer met Zuid-Zuidwestelijke wind”. Een windrichting die klopt met de stand van het wiekenkruis van De Bijgeval. Alleen de zeilvoering van de molen roept vragen op: vol zeil op drie wieken en één wiek met een lange halve. Wanneer de ballonvaart naar Laren meer dan een uur duurde moet de kracht van de wind 3 Beaufort zijn geweest. Een zeilvoering van ‘4 vol’ ligt dan voor de hand. Draaien met ‘3 vol’ en een lange halve is hoogst ongebruikelijk. De zeilvoering op de wieken van de molen hoort in evenwicht te zijn.
Voor de opstijging van de ballon is veel volk uitgelopen. Aan beide kanten van de Leidse Rijn staat het rijen dik. En ook op de stelling van de molen zien we toeschouwers staan. De molen moet stil hebben gestaan toen de foto genomen werd. Mogelijk was er in de ochtend meer wind geweest, had de molenaar besloten om meer zeil bij te gaan leggen, maar zijn werk onderbroken om naar het opstijgen van de ballon te kijken.
Piet van Os
